Με το ν. 4469/2017 θεσπίστηκε η διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών των εμπόρων και των επιχειρήσεων, οι οποίες ήταν εκτός του πεδίου ρύθμισης του ν. 3869/2010 (γνωστού πια ως νόμου Κατσέλη). Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 4469/2017 σε διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης μπορούν να υπαχθούν μόνο οι οφειλές (οποιουδήποτε είδους, ήτοι ακόμα και οφειλές προς το Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία) που έχουν γεννηθεί μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2016 και εφόσον η συνολική αξία των προς ρύθμιση οφειλών υπερβαίνει το ποσό των 20.000 €.
Περαιτέρω, και επειδή ο σκοπός του ως άνω νόμου είναι να βοηθηθούν έμποροι ή νομικά πρόσωπα με βιώσιμες επιχειρήσεις, επιτρέπεται να υπαχθούν σε ρύθμιση μόνο οφειλέτες που έχουν θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης υπαγωγής τους στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, η οποία μπορεί να υποβληθεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2018. Εναλλακτικά, και εφόσον η επιχείρηση τηρεί διπλογραφικό λογιστικό σύστημα μπορεί να καταθέσει αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, εφόσον έχει θετική καθαρή θέση (equity).
Ο κανόνας είναι ότι μαζί με τον οφειλέτη πρέπει να συνυποβάλουν αίτηση και οι συνοφειλέτες του, άλλως για την έναρξη της διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης απαιτείται συναίνεση του πιστωτή ή των πιστωτών με την πλειοψηφία των απαιτήσεων για τις οποίες ευθύνονται οι εν λόγω συνοφειλέτες. Ειδικά δε στην περίπτωση που οφειλέτης είναι ομόρρυθμη ή ετερόρρυθμη εταιρεία, πρέπει υποχρεωτικά να συνυποβληθεί αίτηση και από τους ομόρρυθμους εταίρους αυτών. Το αυτό ισχύει και για κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπα που ευθύνεται εις ολόκληρον και αλληλέγγυα με τον οφειλέτη για το σύνολο των οφειλών του.
Η αίτηση υποβάλεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών (και μέχρι να τεθεί σε ισχύ υποβάλεται στις Διευθύνσης Ανάπτυξης της Περιφέρειας όπου έχει την έδρα του ο οφειλέτης) και στη συνέχεια η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους διορίζει συντονιστή της διαδικασίας από το μητρώο συντονιστών που τηρείται σε αυτήν – και στο οποίο κατά κύριο λόγο έχουν εγγραφεί Διαπιστευμένοι Διαμεσολαβητές. Βέβαια, ο ρόλος των Διαμεσολαβητών εδώ είναι καθαρά διεκπεραιωτικός και δεν έχει καμία σχέση με τα καθήκοντά τους στην κλασική διαμεσολάβηση.
Για την έγκριση πρότασης αναδιάρθρωσης οφειλών (του οφειλέτη ή των πιστωτών του) απαιτείται συμφωνία του οφειλέτη και πλειοψηφία τριών πέμπτων (3/5) των συμμετεχόντων πιστωτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται ποσοστό δύο πέμπτων (2/5) των συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο (π.χ. με προσημειώσεις σε ακίνητα του οφειλέτη).
Οι πιστωτές και ο οφειλέτης μπορούν μεν διαμορφώσουν ελεύθερα το περιεχόμενο της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών αλλά πρέπει να ακολουθήσουν και τους κάτωθι υποχρεωτικούς κανόνες:
«α) οι ρυθμίσεις της σύμβασης δεν επιτρέπεται να φέρουν οποιονδήποτε πιστωτή σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρισκόταν σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης, σύμφωνα με το άρθρο 977 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας,
β) οι πιστωτές, των οποίων οι απαιτήσεις ρυθμίζονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών, λαμβάνουν ποσά και άλλα τυχόν ανταλλάγματα τουλάχιστον ισάξια με τα ποσά που προβλέπεται ότι θα ελάμβαναν κατά τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων των συνο- φειλετών και των βεβαρημένων υπέρ τους περιουσιακών στοιχείων τρίτων στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης σύμφωνα με το άρθρο 977 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας,
γ) ποσά και άλλα ανταλλάγματα που απομένουν προς διανομή μετά την κατά προτεραιότητα διανομή ποσών και άλλων ανταλλαγμάτων, σύμφωνα με τις περιπτώσεις α` και β`, διανέμονται σε όλους τους πιστωτές συμμέτρως κατά το μέρος των απαιτήσεών τους που απομένει ανεξόφλητο μετά την εφαρμογή των περιπτώσεων α` και β`»
Ειδικά δε για το Δημόσιο:
«Είναι άκυρος ο όρος σύμβασης αναδιάρθρωσης, που προβλέπει:
α) την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο σε περισσότερες από εκατόν είκοσι (120) δόσεις,
β) την τμηματική αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο ανά χρονικά διαστήματα που υπερβαίνουν το μήνα,
γ) την καταβολή μηνιαίας δόσης μικρότερης των πενήντα (50) ευρώ,
δ) την παροχή περιόδου χάριτος για την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο,
ε) την ικανοποίηση απαιτήσεών του με άλλα ανταλλάγματα αντί χρηματικού ποσού. (...)
(...) Ειδικώς στις περιπτώσεις οφειλετών με συνολικό ποσό βασικής οφειλής προς το Δημόσιο έως είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ, στις οποίες δεν προσμετρώνται τυχόν οφειλές που προβλέπονται στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 4, εφαρμόζονται οι εξής κανόνες:
α) για βασικές οφειλές έως τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ, η αποπληρωμή αυτών και των επ` αυτών προσαυξήσεων ή τόκων εκπρόθεσμης καταβολής γίνεται τμηματικά σε τριάντα έξι (36) μηνιαίες δόσεις κατ` ανώτατο όριο, με ελάχιστη μηνιαία δόση πενήντα (50) ευρώ, χωρίς δυνατότητα διαγραφής κανενός ποσού,
β) για βασικές οφειλές άνω των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ, η αποπληρωμή αυτών και των επ` αυτών προσαυξήσεων ή τόκων εκπρόθεσμης καταβολής γίνεται τμηματικά σε εκατόν είκοσι (120) μηνιαίες δόσεις κατ` ανώτατο όριο, με ελάχιστη μηνιαία δόση πενήντα (50) ευρώ, χωρίς δυνατότητα διαγραφής βασικής οφειλής.
Σημαντικό στοιχείο της ως άνω ρύθμισης είναι επίσης ότι υπό προϋποθέσεις μπορούν να διαγραφεί το σύνολο των τόκων υπερημερίας των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα, καθώς επίσης και ποσοστό ενενήντα πέντε τοις εκατό (95%) των απαιτήσεων του Δημοσίου από πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από τη φορολογική διοίκηση και ποσοστό ογδόντα πέντε τοις εκατό (85%) των απαιτήσεων του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης από προσαυξήσεις ή τόκους εκπρόθεσμης καταβολής.
Προκειμένου να μην καταστεί άνευ αντικειμένου η διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών και για χρονικό διάστημα 70 ημερών από την αποστολή της πρόσκλησης του συντονιστή προς τους πιστωτές του οφειλέτη, το άρθρο 13 παρ. 1 του ν. 4469/2017 προβλέπει καταρχήν την αυτοδίκαιη αναστολή κάθε μέτρου ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη, εκκρεμές ή μη, για την ικανοποίηση των απαιτήσεων των οποίων ζητείται η εξωδικαστική ρύθμιση, καθώς και την αποαγόρευση λήψης οποιουδήποτε ασφαλιστικού μέτρου κατά του οφειλέτη. Η ως άνω αναστολή εκτέλεσης μπορεί να παραταθεί για χρονικό διάστημα τεσσάρων επιπλέον μηνών κατόπιν αιτήσεως του οφειλέτη στο Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας του.
Η χρησιμότητα της ως άνω πρόβλεψης για τη διαπραγμάτευση των οφειλών είναι προφανής, ωστόσο η εφαρμογή του νόμου θα δείξει αν ο σκοπός της ρύθμισης υπερακοντιστεί από παρελκυστικές αιτήσεις οφειλετών που απλώς επιθυμούν να κερδίσουν χρόνο. Αυτό συνέβη για παράδειγμα στη διαδικασία της συνδιαλλαγής και μετέπειτα στη διαδικασία της εξυγίανσης, όπου εταιρείες που δεν είχαν σκοπό να καταλήξουν σε συμφωνία με τους δανειστές τους, κατέθεταν αίτηση για το άνοιγμα της εν λόγω διαδικασίας προκειμένου να επιτύχουν μέσω προσωρινών διαταγών των Δικαστηρίων την αναστολή εκτέλεσης σε βάρος τους από τους πιστωτές τους και στη συνέχεια καθυστερούσαν τη διαδικασία (συζήτησης της αίτησης, διορισμού εμπειρογνώμονα κλπ) προκειμένου να επιμηκύνουν αντίστοιχα το χρονικό διάστημα προστασίας τους.
Αντίθετα η τοιαύτη προστασία του οφειλέτη είναι αυταπόδεικτη στην περίπτωση επίτευξης συμφωνίας αναδιάρθωσης οφειλών μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών, όπου και πάλι προβλέπεται αναστολή εκτέλεσης σε βάρος του σε περίπτωση που υποβάλει στο Πολυμελές Πρωτοδικείο της έδρας του αίτηση για επικύρωση της ως άνω συμφωνίας.
Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 14 παρ. 1 του ν. 4469/2017, αν ο οφειλέτης
δεν καταβάλει προς οποιονδήποτε πιστωτή οποιοδήποτε οφειλόμενο ποσό σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των ενενήντα (90) ημερών, οποιοσδήποτε πιστωτής δικαιούται να ζητήσει δικαστικά την ακύρωση της συμφωνίας ως προς όλους. Σε αυτήν δε την περίπτωση αναβιώνουν εκ νέου οι απαιτήσεις των πιστωτών κατά του οφειλέτη και των συνοφειλετών (ήτοι διαμορφώνονται εκ νέου στο ποσό που είχαν προ της αναδιάρθρωσης, τυχόν δε καταβληθέντα λόγω της συμφωνίας ποσά αφαιρούνται από αυτές).
Στη διάθεσή σας για κάθε διευκρίνιση.
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ – LL.M. (UCL)
ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΡΙΑ
(CIArb & Υπουργείο Δικαισ., Διαφ. & Ανθρωπίνων Δικ/των)
Head of Legal Start You Up
210-6411675
ΔΗΛΩΣΗ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ: Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν ιστολόγιο έχουν τύχει επιμελούς επιστημονικής επεξεργασίας, όμως δεν αποτελούν ούτε δύνανται να θεωρηθούν ως νομικές συμβουλές επί συγκεκριμένου ζητήματος. Κατά συνέπεια, ουδεμία ευθύνη φέρουμε έναντι των αναγνωστών του παρόντος σε περίπτωση χρήσης των πληροφοριών αυτών σε νομικά τους ζητήματα. Για οποιοδήποτε νομικό θέμα αντιμετωπίζουν οι αναγνώστες θα πρέπει να απευθύνονται σε κατάλληλους νομικούς συμβούλους. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.
